Aydın Efeler İmamköy Mahallesi’nde Kipaş Elektrik Üretim A.Ş. tarafından kurulan Jeotermal Enerji Santrali (JES) için Aydın Valiliği’nce 24 Temmuz 2014’te verilen Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) “Gerekli Değildir” kararının 2015 yılında öğrenilmesinin ardından İdare Mahkemesi’nde dava açıldı. Bilirkişi heyeti keşfi de yapılmasına rağmen Aydın İdare Mahkemesi 26 Şubat 2016’da davanın zaman aşımı yönünden reddine karar verdi. Bunun üzerine davayı açan 5 kişi adına avukat Arif Ali Cangı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) başvurdu.
AİHM HÜKÜMETİN İTİRAZLARINI REDDETTİ
MA’da yer alan habere göre, davacıların JES kuyularından olumsuz etkilendiklerinin kabul edilir olduğu vurgulanan AİHM kararından, Türkiye hükümetinin “İç hukuk yolları tüketilmedi” itirazını da reddetti. Kararın gerekçesi ise şöyle açıklandı: “Mahkeme, idari yargıda açtıkları davanın İdare Mahkemesi tarafından süre aşımı nedeniyle reddedilmesinden sonra, başvurucuların, hem Danıştay önündeki temyiz yargılamasında hem de Anayasa Mahkemesi önündeki bireysel başvurucularında, mahkemenin süre sınırlamalarını şekilci bir şekilde yorumlaması nedeniyle mahkemeye erişimlerinin engellendiğini iddia ettiklerini kaydeder. Ancak temyiz başvuruları reddedilmiştir. Mahkeme, bu şekilde ulusal makamlara, ihlal edilen ihlali giderme fırsatı verildiği kanaatindedir. Buna göre, Hükümetin iç hukuk yollarının tüketilmediğine ilişkin iddiası da reddedilmelidir.”
‘ZAMAN AŞIMI UYGULANARAK MAHKEMEYE ERİŞİM HAKKINDA ZARAR VERİLDİ’
Başvuruyu değerlendiren AİHM kararında, mahkemeye erişim hakkının zedelendiğine karar verildiği belirtilerek, “Süre sınırı kurallarının özellikle katı bir şekilde uygulanmasıyla başvurucuların aşırı bir yüke katlanmak zorunda bırakıldığını gözlemlemektedir. Sonuç olarak, yerel mahkemelerin söz konusu süre sınırlamalarını katı bir şekilde yorumlaması, başvurucuların davanın esasına ilişkin tam bir inceleme yapmalarını engellemiştir. Dolayısıyla, yerel mahkemeler, başvuruculara orantısız bir yük yükleyerek, mahkemeye erişim haklarının özüne zarar vermişlerdir” ifadeleri yer aldı.
AİHM DAVAYI KABUL ETTİ: ADİL YARGILANMA HAKKI İHLAL EDİLDİ
AİHM bu gerekçelerle davanın kabul edilebilir olduğuna hükmederek, yaşanan olayda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6’ncı maddesinde yer alan “adil yargılanma hakkı”nın ihlal edildiğine karar verdi.
DAVACI ÇETİN: ÇEVRE HUKUKUNA ÖNEMLİ BİR İÇTİHAT KAZANDIRILDI
Konuya ilişkin açıklama yapan davacılardan Efkan Çetin, kararın kesinleşmesinden sonra, davanın reddine karar veren Aydın 2’nci idare Mahkemesine başvurarak yeniden yargılama yapılmasını isteyeceklerini belirtti. Faaliyete devam eden JES’in çevresel etkilerinin denetlenmesini sağlayacaklarını söyleyen Çetin, “Bu kararla Çevre Hukuku’na önemli bir içtihat kazandırdığımız düşünüyoruz. Bundan böyle yürütülen ÇED süreçleri ya da ÇED Gerekli Değildir kararı ve öncesi süreçlerin yörede yaşayanların öğrenmesini sağlamak ve itirazların alınmasında Çevre Bakanlığı ve Valiliklerin daha titiz davranmaları gerekecek” dedi.
Bölgede yaşayanların bilgisi dışında ve kabul etmediği hiçbir projeye izin verilemeyeceğini vurgulayan Çetin, “Yürüttüğümüz mücadele bugünkü ve gelecek kuşakların sağlıklı yaşama haklarını koruma mücadelesidir. Aydın’ın toprağını, havasını, ülkenin gıda deposu olan Aydın ovasını kirleten JES’ler ve diğer kirleticilere karşı toplumsal ve hukuksal mücadelemiz devam edecektir” diye belirtti. (HABER MERKEZİ)
